Τρίτη 30 Δεκεμβρίου 2014

Θλίψις, βασιλεία, υπομονή


‘Θλίψις είναι γενικά η κατάσταση στην οποία βρίσκεται στην παρούσα ζωή ο Χριστιανός. Ο Κύριος μας προειδοποίησε ξεκάθαρα γι’ αυτό: «Εν τω κόσμω θλίψιν έξετε» (Ιωαν. 16:33). Εν αντιθέσει όμως προς την κατάσταση αυτή, η κατάσταση στην οποία θα βρεθεί στη μέλλουσα ζωή είναι βασιλεία. Αφετηρία λοιπόν η θλίψις, τέρμα η βασιλεία, οδός δε που οδηγεί από τις θλίψεις στη βασιλεία είναι η υπομονή. Είναι όρος απαραίτητος και αναγκαίος να δεχόμαστε τις θλίψεις με υπομονή. Αν έχουμε θλίψεις στην παρούσα ζωή, δεν έχουμε όμως υπομονή, αλλά δυσφορούμε και γογγύζουμε και αγανακτούμε γι’ αυτές, ίσως δε και εκτρεπόμαστε σε απρεπείς και βλάσφημες εκφράσεις εναντίον του Θεού, ασφαλώς δεν θα μπούμε στη βασιλεία του εξαιτίας των θλίψεών μας. Αντίθετα, αν δεχόμαστε τις θλίψεις με ακλόνητη υπομονή, με σταθερή ελπίδα στην αγάπη του Θεού και με απόλυτη εμπιστοσύνη στην πανσοφία του, τότε ασφαλώς θα γίνουμε συμμέτοχοι της βασιλείας του’.

[π. Κων. Παπαγιάννης. Ομιλίες στην Αποκάλυψη του Ιωάννου. 
Εκδόσεις Λυδία 2008, σ. 41

Τετάρτη 1 Οκτωβρίου 2014

Παιδαγωγία


'Ας μη διερωτώμαστε γιατί ο Θεός δεν αποτρέπει τα δεινά που μας συμβαίνουν, αλλά ας εξετάζουμε τους εαυτούς μας μήπως είμαστε εμείς ένοχοι απέναντι του Θεού και γι' αυτό ο Θεός τα επιτρέπει, όχι βέβαια για να μας εξολοθρεύσει, αλλά για να μας παιδαγωγήσει και να μας οδηγήσει σε μετάνοια και διόρθωση... Είναι συμφερώτερο για μας να μας τιμωρεί παιδαγωγικά ο Θεός, ώστε εγκαίρως να συνέλθουμε, να μετανοήοσυμε για τις αμαρτίες μας και να διορθωθούμε, παρά να μας αφήνει ατιμώρητους, γιατί τότε θα μείνουμε αμετανόητοι και αδιόρθωτοι και θα αντιμετωπίσουμε την οριστική και αμετάκλητη τιμωρία'.

[π. Κων. Παπαγιάννης. Ιερά ιστορία της Παλαιάς Διαθήκης.
Εκδόσεις Το Περιβόλι της Παναγίας 2014, σ. 738]

Σάββατο 6 Σεπτεμβρίου 2014

Θεός και πόνος


'Η πρόκληση δεν είναι να συμβούν γεγονότα και αποκαλύψεις: αυτά υπάρχουν. Η πρόκληση είναι να ανοίξει κανείς τα μάτια του για να μπορεί να τα αντικρίσει.
     Είναι αναντίλεκτη αλήθεια δυστυχώς: συνήθως μόνο χάνοντας τα πολύ επιθυμητά γνωρίζουμε και κερδίζουμε τα πολύ μεγάλα.
     Σίγουρα ο πόνος και η αδικία δεν μπορούν να καταργήσουν την αγάπη του Θεού. Ο Θεός υπάρχει. Και είναι αγάπη και ζωή. Η τέλεια αγάπη και το πλήρωμα της ζωής. Και το μεγαλύτερο θαύμα της ύπαρξής Του είναι η συνύπαρξή Του με τον πόνο, την αδικία και τον θάνατο.
     Ίσως και η μεγαλύτερη πρόκληση για τον καθένα μας να είναι η συνύπαρξη με τον δικό του προσωπικό πόνο, το ελπιδοφόρο σφιχταγκάλιασμα με τα βαθύτερα αυτά "γιατί", η ταπεινή εσωτερική περιχώρηση στην προσδοκία του Θεού μέσα από τις "αδικίες" που νομίζουμε πως Αυτός μας κάνει".

[Μητρ. Μεσογαίας και Λαυρεωτικής Νικολάου. Άνθρωπος μεθόριος. 
Εκδόσεις Εν πλω, Αθήνα 2005, σελ. 35]

Πέμπτη 3 Ιουλίου 2014

Η ψευδαίσθηση της αυταρκείας


'Η ανθρώπινη φύση έχει σαν κληρονομιά από τους πρωτοπλάστους τη ροπή προς το κακό, και αντί να χρησιμοποιήσει τα δώρα του Θεού για το καλό και την πρόοδό της, τα χρησιμοποιεί για το κακό και τη διαφθορά της. Έτσι συμβαίνει και με τις περιόδους της ειρήνης και της ευημερίας, που είναι πολύτιμα δώρα του Θεού. Ενώ θα έπρεπε να τις εκμεταλλευθεί ο άνθρωπος για την πνευματική καλλιέργεια και πρόοδό του, για τον στενότερο συνδεσμό του με τον Θεό, τις χρησιμοποιεί για την αμαρτία. Αποκτώντας μια θλιβερή αυτοπεποίθηση, απορρίπτει κάθε σωτήριο περιορισμό που του επιβάλλει ο νόμος του Θεού και επιδίδεται σε μια ζωή υλιστική, στην ικανοποίηση των ανόμων επιθυμιών και των παθών του, στην ακολασία και τη διαφθορά, και για να έχει την ψευδαίσθηση της ελευθερίας και της ανεξαρτησίας, απορρίπτει και το κύρος και τη αυθεντία του Θεού, αρνείται ακόμη και την ύπαρξή του. Αλλά τότε ακριβώς γίνεται δούλος. Υποδουλώνεται στην αμαρτία και πολλές φορές χάνει και την ατομική και την εθνική του ελευθερία.'

[π. Κων. Παπαγιάννης. Ιερά ιστορία της Παλαιάς Διαθήκης.
Εκδόσεις Το Περιβόλι της Παναγίας 2014, σ. 381]

Τρίτη 10 Ιουνίου 2014

Πεντηκοστή



Η σύγχυση, που επικρατεί συχνά στην ανθρώπινη επικοινω­νία είναι αποτέλεσμα της ανθρώπινης αμαρτίας. Ο Θεός δεν έκανε τους ανθρώπους «αλλόγλωσσους».  Αν ο άνθρωπος δεν είχε αμαρτήσει και δεν είχε στερηθεί της Χάριτος, τώρα «πάσα η γη χείλος έν ην, και φωνή μία πάσι».

     Η δυσκολία στην ανθρώπινη επικοινωνία είναι αποτέλεσμα του ανθρωπίνου εγωκεντρισμού, που κάνει τον άνθρωπο να βλέπει όλους τους συνανθρώπους του, ακόμη κι αυτούς που είναι πολύ κοντά του σαν εχθρούς ή σαν ανταγωνιστές, που έχουν αυτό που θέλει να έχει εκείνος ή που μπορούν να του πάρουν αυτό που εκείνος έχει. Αυτό το κλίμα του κρυφού πολέμου κάνει αδύνατη την ανάπτυξη εμπιστοσύνης.

     Αυτή η τραγική ανθρώπινη πραγματικότητα είναι η αιτία της πιο βασανιστικής μοναξιάς, που τελικά είναι το πιο αφόρητο μαρτύριο του σύγχρονου ανθρώπου.

    Το πνεύμα του Θεού αποκαθιστά την εμπιστοσύνη και την επικοινωνία ανάμεσα στους ανθρώπους, γιατί δεν είναι πνεύμα ανταγωνισμού αλλά πνεύμα προσφοράς. Ο άνθρωπος που έχει το πνεύμα του Θεού δεν σκέπτεται τι θα πάρει από τον άλλο, αλλά τι θα του δώσει. Δεν βλέπει τον συνάνθρωπό του σαν ανταγωνιστή αλλά σαν συναγωνιστή, δεν προσπαθεί να εξασφαλίσει για τον εαυτό του την καλλίτερη θέση αλλά να βοηθήσει τον συνάνθρωπό του να την πάρει.

     Ένα τέτοιο κλίμα, είναι κλίμα απόλυτης εμπιστοσύνης που δεν έχει ανάγκη από επιφυλάξεις και από κρυπτογραφημένα μηνύματα. Αυτό ήταν το κλίμα της Πεντηκοστής και γι’ αυτό έδωσε την δυνατότητα σε όλους να μιλούν και να καταλαβαί­νουν όλων τις γλώσσες. «Η του Θείου Πνεύματος επιδημήσασα δύναμις, την μερισθείσαν πάλαι φωνήν, κακώς ομονοησάντων, εις μίαν αρμονίαν θείας συνήψε, γνώσιν συνετίζουσα πιστούς της Τριάδος». (Ωδή γ’ Κανόνος Πεντηκοστής).

     Η δυνατότητα της επικοινωνίας είναι ένα χάρισμα του πνεύματος του Θεού που δεν μπορεί να την έχει όποιος δεν έχει αυτό το πνεύμα.

Πέμπτη 17 Απριλίου 2014

Μνήμη θανάτου


‘Σκεφτείτε πώς θα ήταν κάθε στιγμή της ζωής μας αν είχαμε συναίσθηση πως μπορεί να είναι η τελευταία, πως αυτή η στιγμή μας δόθηκε για να πλησιάσουμε με κάποιον τρόπο την τελειότητα, πως τα λόγια που λέμε θα είναι τα στερνά μας κι έτσι θα έπρεπε να εκφράσουν όλη την ομορφιά, όλη τη σοφία, όλη τη γνώση και, πάνω απ’ όλα, όλη την αγάπη που γνωρίσαμε στο κύλισμα του βίου μας, είτε αυτός ήταν μακρός είτε σύντομος. Πώς θα συμπεριφερόμασταν ο ένας στο άλλο αν η παρούσα στιγμή ήταν η μοναδική που είχαμε στη διάθεσή μας και θα έπρεπε να χωρέσει και να εκφράσει όλη την αγάπη και τη φροντίδα που υπάρχει μέσα μας;
     [...] Αν ήμασταν σε θέση να αισθανθούμε κάτι τέτοιο, πώς θα συμπεριφερόμασταν στους άλλους, αλλά και στον ίδιο μας τον εαυτό; Αν είχα κι εγώ κι εσύ τη συνείδηση πως το πρόσωπο στο οποίο μιλάμε μπορεί να πεθάνει στο επόμενο λεπτό και πως ο ήχος της φωνής μας, το περιεχόμενο των λέξεών μας, οι κινήσεις και οι προθέσεις μας, ο τρόπος που σχετιζόμαστε μαζί του θα είναι τα τελευταία πράγματα που θα αντιληφθεί αυτός και θα πάρει μαζί του στην αιωνιότητα, πόσο πιο συνετά, προσεκτικά και όντως αγαπητικά θα ήταν τα λόγια μας! Η εμπειρία επιβεβαιώνει πως ενώπιον του θανάτου πάρα πολλές έχθρες, πάρα πολλές πικρίες, πάρα πολλες αμοιβαίες απορρίψεις εξανεμίζονται. Ο θάνατος είναι πολύ μεγάλος για πράγματα που θα έπρεπε να είναι πολύ μικρά ακόμα και για τον πρόσκαιρο αυτό βίο’.


[Anthony Bloom. Ο Θάνατος ως κέρδος. 
Εκδόσεις Εν πλω 2005, σσ. 21-24]

Δευτέρα 3 Μαρτίου 2014

Συγχώρηση


‘Η συγχώρηση σχετίζεται με το άνοιγμα της καρδιάς μας, την αύξηση της χωρητικότητάς της. Είναι ανάγκη να χωρούν μέσα μας οι άλλοι, να χωρούν τα ελαττώματά τους, να χωρούν τα όσα έχουν κάνει εις βάρος μας, ακόμη και οι δικαιολογίες τους, έστω κι αν δεν μας φαίνονται και τόσο επαρκείς ή αληθινές. Να μπορεί να χωρέσει κάθε αδυναμία τους. Να μπορεί να χωρέσει η ενοχλητικότητά τους, η αδυναμία μας να τους καταλάβουμε και η δυσκολία που φυσικά μας προκαλούν’.
[Μητρ. Μεσογαίας & Λαυρεωτικής Νικολάου.
Από το καθ’ ημέραν στο καθ’ ομοίωσιν.
Εκδόσεις Εν πλω 2008, σ. 42]

Κυριακή 2 Φεβρουαρίου 2014

Ρίζα κακών


‘Τα σύγχρονα ηθικοκοινωνικά προβλήματα, και ιδιαίτερα αυτά που συνδέονται με τη νεώτερη επιστήμη και τεχνολογία, προϋποθέτουν πολιτισμό πολύ πιο διαφορετικό από εκείνον που καλλιεργήθηκε στην ιστορία της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Στον νέο αυτόν πολιτισμό ο άνθρωπος αγνοεί ή και περιφρονεί την ασκητική και την ευχαριστιακή θεώρηση του κόσμου. Δεν βρίσκει νόημα στον πόνο και δεν βλέπει τον κόσμο ως δώρο του Θεού και ως μέσον αναφοράς προς αυτόν. Περιορίζεται στον εαυτό του και υποτάσσεται στις αισθήσεις του. Αναζητεί την ατομική του ευδαιμονία και γίνεται ανίκανος για κοινωνία και αγάπη. Στο όνομα της προόδου και της ευημερίας, στο όνομα της ασφάλειας και της προστασίας χαλκεύει ο ίδιος για τον εαυτό του τα βαρύτερα και ασφυκτικότερα δεσμά, που θα ζήλευαν και οι μεγαλύτεροι δικτάτορες. Έτσι αδυνατεί να ζήσει ως κυρίαρχος του κόσμου και να προχωρήσει στην ευχαριστιακή χρήση του. Αδυνατεί να λειτουργηθεί και να λειτουργήσει σωστά. Υποδουλώνεται στον κόσμο και προχωρεί χωρίς δισταγμούς στην απολαυστική κατάχρηση και εκμετάλλευσή του. Αδιαφορεί αν είναι σε θέση να ελέγξει τις δυνάμεις που απελευθερώνει από αυτόν, και προχωρεί με βουλιμία στην παράχρησή του, προκαλώντας γι’ αυτό και τις βλαπτικές αντιδράσεις του. Τα στοιχεία αυτά είναι αντίθετα προς το ορθόδοξο πνεύμα και δεν μπορούν εύκολα να αντιμετωπισθούν’.  
[Γ. Μαντζαρίδης. Χριστιανική Ηθική, 2η έκδοση. 
Εκδόσεις Πουρνάρα, Θεσσαλονίκη 2004. Τόμος Α΄, σσ 213-214]