Δευτέρα 31 Δεκεμβρίου 2012

Η αγάπη της φάτνης


"Η Γέννηση μας υπενθυμίζει αυτή την έννοια κάθε χρόνο. Η φάτνη μας λέει ότι αγάπη είναι να ξέρουμε και να κατανοούμε ο ένας τον άλλον και ότι όλοι μας βρισκόμαστε σε κάποια κατάντια, σε κάποιο σκοτάδι. Η ενσάρκωση μας διδάσκει ότι δεν αρκεί να αγαπάμε για να δημιουργήσουμε έτσι τις προϋποθέσεις της τελειοποιήσεώς μας, αλλά ότι πρέπει να αγαπάμε ο ένας τον άλλο ακριβώς γιατί δεν είμαστε τέλειοι. Τα δώρα της κτίσης ("οι Άγγελοι τον ύμνον, οι ουρανοί τον Αστέρα, οι Μάγοι τα δώρα, οι Ποιμένες το θαύμα, η γη το σπήλαιον, ημείς δεν Μητέρα Παρθένον") δείχνουν ότι η αγάπη είναι η αποδοχή της πεποθήσεως ότι τίποτε ανθρώπινο δεν μπορεί να είναι ξένο ούτε σε μας ούτε στον Θεό. Η αποδοχή όλων αυτών των δώρων της κτίσης από τον Χριστό μας δείχνει ότι η αγάπη προέρχεται από την αναγνώριση της ανάγκης για ενότητα".  

[π. Σ. Κοφινάς. Χριστουγεννιάτικη θλίψη. Εκδόσεις Αρμός 2010, σελ. 62-63]

Τετάρτη 31 Οκτωβρίου 2012

Μήνυμα από το Νταχάου



«Αδελφοί μου, προσβάλαμε τον Παντοδύναμο Θεό μας, και γι’ αυτό τιμωρηθήκαμε.
     Σπιλώσαμε τις ψυχές μας και ξεπλύναμε την κάθε αμαρτία μας με το αίμα και τα δάκρυά μας.
     Ποδοπατήσαμε κάθε τι που ήταν ιερό για τους πατέρες μας, και γι’ αυτό στη συνέχεια ποδοπατηθήκαμε εμείς οι ίδιοι.
     Η καταστροφή μας ήταν αναμενόμενη, αφού τα σχολεία μας ήταν χωρίς πίστη στο Θεό, οι πολιτικοί μας δεν ήταν έντιμοι, ο στρατός μας δεν είχε πατριωτισμό και οι κυβερνήτες μας δεν είχαν την ευλογία του Θεού. Έτσι καταστράφηκαν τα σχολεία, ο στρατός και όλο το κράτος μας.
     Είκοσι χρόνια δεν σεβόμασταν τις παραδόσεις μας, και τώρα οι αλλοεθνείς μας στέρησαν το φως με το σκοτάδι τους.
     Είκοσι χρόνια χλευάζαμε τους προγόνους μας, που με την ευσέβειά τους κατέκτησαν τη βασιλεία των Ουρανών. Με το μέτρο όμως που κρίναμε το Θεό και τους προγόνους μας, με το ίδιο μέτρο κι εμείς κριθήκαμε».
[Αγ. Νικολάου Βελιμίροβιτς. Μέσα από το παράθυρο της φυλακής
Ορθόδοξος Κυψέλη 2012, σελ. 21-22]

Κυριακή 7 Οκτωβρίου 2012

Αρχοντιά


"Θέλω να διασώσω σε δημόσιο λόγο μιαν ελάχιστη, αλλά καθόλου ασήμαντη λεπτομέρεια συμπεριφοράς του Aντώνη Mπενάκη. Eίχα την τύχη να μου την αφηγηθεί ο Mανώλης Xατζηδάκης – ο γνωστός βυζαντινολόγος, μέλος της Aκαδημίας Aθηνών, επί χρόνια διευθυντής του Mουσείου Mπενάκη. Eφτανε κάθε πρωί ο Aντώνης Mπενάκης στο Mουσείο, με κοστούμι πρωινό, άψογο, ραμμένο στην Aγγλία... Tο μεσημέρι γύριζε στο σπίτι του για φαγητό και επέστρεφε το απομεσήμερο στο Mουσείο, με άλλο, απογευματινό τώρα, κοστούμι. Για το βράδυ ήταν αυτονόητο, είτε στο σπίτι είτε σε έξοδο, ότι θα φορούσε τρίτο, βραδινό κοστούμι.
     Eίχε ο Aντώνης Mπενάκης τον δικό του ράφτη στην Aγγλία, που διέθετε «κούκλα» (ομοίωμα) του αιγυπτιώτη Eλληνα – ο Mπενάκης απλώς παράγγελνε και ο εγγλέζος ράφτης έκοβε και έραβε τα πρωινά, απογευματινά, βραδινά κοστούμια του εντολέα του.
     Όταν με τη γερμανική εισβολή, το 1941, κατέρρευσε το ελληνικό μέτωπο στην Aλβανία, άρχισαν να καταφθάνουν στην Aθήνα ατέλειωτο πλήθος Eλλήνων στρατιωτών έχοντας διανύσει με τα πόδια εκατοντάδες χιλιόμετρα – έφταναν κουρελιασμένοι, πληγιασμένοι, ψειριασμένοι, βρώμικοι, εξουθενωμένοι. Tότε ο Aντώνης Mπενάκης βγήκε στην πόρτα του Mουσείου του και μοίρασε όλα του τα κοστούμια, πρωινά, απογευματινά, βραδινά, σε αυτούς τους στρατιώτες. Kαι από την ημέρα εκείνη, στα τριάμισι χρόνια της γερμανικής κατοχής που ακολούθησε, ο Aντώνης Mπενάκης φορούσε κάθε μέρα, πρωί, απόγευμα, βράδυ, το ίδιο ένα και μοναδικό κοστούμι."

[Αναφορά του Χρ. Γιανναρά, Καθημερινή 7/10/2012]

Σάββατο 29 Σεπτεμβρίου 2012

Επίκαιρο


«Δει τον αγαθόν άνδρα παυόμενον της αρχής μη πλουσιώτερον, αλλ’ ενδοξότερον γεγονέναι» 

[Βίας ο Πριηνεύς]

Τετάρτη 19 Σεπτεμβρίου 2012

Ισόβιος μαθητεία



«Δεν είμαι άξιος να σε συμβουλεύσω. Απλώς σου λέγω ό,τι λέγω και στον εαυτό μου. Είμαστε κ’ οι δυο μαθητευόμενοι. Ο ένας περισσότερο καιρό από τον άλλον. Αυτή η μαθητεία δεν τελειώνει ποτέ, μέχρι γήρατος. Όποιος μαθητής στην τέχνη μας πει ότι τελείωσε τα μαθήματά του και πήρε απολυτήριο, αυτός είναι χαμένος και ανάξιος εργάτης του αμπελώνος. Η ζωή μας και η χαρά μας είναι αιωνίως να ερευνούμε, και να λέμε στο τέλος “αχρείοι δούλοι και αμαθείς τεχνίται εσμέν”. Όταν παύσει ο έρωτάς μας προς αυτά τα έργα και πούμε πως γινήκαμε τέλειοι, παύουμε κιόλας να ζούμε πνευματικά, δηλαδή με ταπείνωση».

[Φ. Κόντογλου, επιστολή στον Ε. Μαυρικάκη 11/9/1955, αντιγραφή από Π. Β. Πάσχο]

Τρίτη 11 Σεπτεμβρίου 2012

Νόμος


"Ο νόμος αποτελεί την επίσημη έκφραση της λαϊκής βούλησης στη Δημοκρατία. Η μη εφαρμογή του αποτελεί την ύψιστη προσβολή της, καθώς και των αξιών που αυτή εκφράζει."

[Γ. Σταυρόπουλος. Επιβράβευση και τιμωρία στο Δημόσιο. Καθημερινή 8/9/2012]

Κυριακή 26 Αυγούστου 2012

Πατρίδα


«Τας θερμάς παρακλήσεις του Κρίτωνος [να αποδράσει από την φυλακή και να γλιτώσει έτσι τον θάνατο] ο Σωκράτης απέκρουσε λέγων ότι, αν η Πατρίς του τον ηδίκησεν, αυτός ουδέποτε θέλει την αδικήσει μη υπακούων εις τους νόμους αυτής και εις τας αποφάσεις των Δικαστηρίων της. διότι ουδέποτε πρέπει ν’ αποδίδωμεν άδικον αντί αδικίας, κακόν αντί κακού, -- ότι το πρώτιστον των καθηκόντων του αγαθού πολίτου είναι η υπακοή εις τους νόμους της Πατρίδος του.  ότι η Πατρίς μας εγέννησε, μας διέθρεψε, μας εξεπαίδευσε, και είναι πολύ τιμιωτέρα και σεμνοτέρα και αγιωτέρα και από τον πατέρα και από την μητέρα ημών. ότι αν οι γονείς ημών μας ραπίσουν, δεν θέλομεν βεβαίως αντιρραπίσει αυτούς, πολύ δε μάλλον οφείλομεν να υποκύπτωμεν αγογγύστως εις τα ραπίσματα της Πατρίδος, όσον άδικα και αν είναι».

[Λ. Μελά. Ο μικρός Πλούταρχος, 1900]

Κυριακή 19 Αυγούστου 2012

Ανθρώπινο πρόσωπο


‘Το κάθε ανθρώπινο πρόσωπο είναι μοναδικό, ιερό και ανεπανάληπτο μέσα σε όλη την παγκόσμια ιστορία. Το κάθε πρόσωπο είναι εντελώς διαφορετικό και χρειάζεται έναν ιδιαίτερο σεβασμό. Όλα τα πρόσωπα είναι πλασμένα κατ’ εικόνα Θεού. Δεν μπορεί λοιπόν ποτέ να μην είναι αξιοσέβαστα και αξιοτίμητα. Η διαφορετικότητα, η ανομοιότητα, η ιδιαιτερότητα αποτελεί τελικά μια καταπληκτική συμμετρία. Η συνάντηση και συνεννόηση των προσώπων αποτελεί αλληλοσυμπλήρωση και αρμονική σύνθεση. Δεν υπάρχουν οπωσδήποτε δυο όμοιοι άνθρωποι, ούτε μπορούν να υπάρξουν. Μόνο με την αγάπη και την ταπείνωση μπορούν να συναντηθούν και να ταυτισθούν ακόμη.’

[Μοναχού Μωυσέως Αγιορείτου. Παθοκτονία.  
Εκδόσεις Εν Πλω, 2011, σ. 75-76]

Κυριακή 15 Ιουλίου 2012

Τουλάχιστον ισορροπία


«Να σκέφτεστε τον Θεό τουλάχιστον όσο σκέφτεστε τους ανθρώπους. 
Να φοβάστε τον Θεό τουλάχιστον όσο φοβάστε τους ανθρώπους. 
Να σκέφτεστε τον Θεό τουλάχιστον όσο σκέφτεστε τους ανθρώπους. 
Να σέβεστε τον Θεό τουλάχιστον όσο σέβεστε τους ανθρώπους. 
Να παρακαλείτε τον Θεό τουλάχιστον όσο παρακαλείτε τους ανθρώπους. 
Να ελπίζετε στον Θεό τουλάχιστον όσο ελπίζετε στον ανθρώπους. 
Να ζητάτε βοήθεια από τον Θεό τουλάχιστον όσο ζητάτε βοήθεια από τους ανθρώπους. 
Να τηρείτε τον νόμο του Θεού τουλάχιστον όσο τηρείτε τον νόμο των ανθρώπων. 
Να ευγνωμονείτε τον Θεό τουλάχιστον όσο ευγνωμονείτε τους ανθρώπους. 
Να δοξάζετε τον Θεό τουλάχιστον όσο δοξάζετε τους ανθρώπους».

[Αγ. Νικολάου Βελιμίροβιτς. Δρόμος δίχως Θεό δεν αντέχεται.  
Εκδόσεις Εν Πλω 2008, σελ. 274]

Δευτέρα 18 Ιουνίου 2012

Όργίζεσθε και μη αμαρτάνετε'


Οι συγκρούσεις, που στερούν από τους ανθρώπους την ευημερία και την ασφάλεια, ερεθίζουν τα πνεύματα και γίνονται δάσκαλοι της βίας, έλεγε ο Θουκυδίδης («Ιστορίαι»), περιγράφοντας γλαφυρά το πώς σε ταραγμένες εποχές ακόμα και οι λέξεις αποκτούν διαφορετικό περιεχόμενο. «Όποιος είναι έξαλλος γίνεται ακουστός, ενώ όποιος φέρνει αντιρρήσεις μοιάζει ύποπτος...». Η παραφορά, έλεγε, θεωρείται ανδρεία, ενώ η αυτοσυγκράτηση και η λογική υπεκφυγή δειλία. «Είναι εύκολο να οργίζεται κανείς. Αυτό όλοι το μπορούν», έγραφε ο Αριστοτέλης («Ηθικά Νικομάχεια»). «Εκείνο που δεν είναι εύκολο και δεν το μπορούν όλοι είναι να οργίζονται με το σωστό πρόσωπο, στο σωστό μέτρο, με τον σωστό τρόπο, τη σωστή στιγμή και για τη σωστή αιτία»...

[Τ. Καραϊσκάκη: Το χωνευτήρι της βίας (Καθημερινή 15/6/2012)]

Τρίτη 1 Μαΐου 2012

Καύχηση


Σε καμιά περίπτωση να μην αυτοεπαινείσαι, αλλά και να μη ζητάς τον έπαινο των άλλων. Ούτε να ζηλεύεις εκείνους που επαινούνται από τους ανθρώπους. Αληθινά συνετός είναι εκείνος που επαινείται από τον Θεό και δοξάζεται από τον Θεό. «Ο καυχώμενος εν Κυρίω καυχάσθω» (Α΄Κορ. 1, 31). Μην αναπαύεσαι στους επαίνους των ανθρώπων. Στον Θεό αναζήτησε την αληθινή ανάπαυση. Όλα τα ανθρώπινα είναι πρόσκαιρα και μεταβλητά. Όλα τα θεία είναι αιώνια και αμετάβλητα. Φρόντισε για τη δόξα μόνο του Θεού, και ο Θεός θα σε δοξάσει. Αν φροντίζεις για τη δική σου δόξα, η χάρις του Θεού θα σε εγκαταλείψει. «Μη ημίν, Κύριε, μη ημίν, αλλ’ ή τω ονόματί σου δος δόξαν» (Ψαλμ. 113, 9).

[Αγ. Δημητρίου του Ροστώφ. Πνευματικό Αλφάβητο.  
Ι. Μονή Παρακλήτου, Ωρωπός 1990, σελ. 28]

Δευτέρα 16 Απριλίου 2012

Διαφορετική λογική


Ερώτηση (προς τον Αββά Ιωάννη): Πώς πρέπει να σκέφτομαι, ότι κάθε άνθρωπος είναι δίκαιος ή ότι από όλους τους ανθρώπους πιο αμαρτωλός είμαι εγώ; διότι με δυσκολεύει ο λογισμός να θεωρώ τον κάθε άνθρωπο δίκαιο.
 

Απόκριση: Έχε τον εαυτό σου ως πιο αμαρτωλό και ελάχιστο όλων, και θα έχεις ανάπαυση.

[Βίβλος Βαρσανουφίου και Ιωάννου, απόκρισις χπθ΄]

Παρασκευή 30 Μαρτίου 2012

Ο διδάσκαλος


'Είπε πάλιν [η Αμμάς Θεοδώρα] ότι ο διδάσκαλος οφείλει είναι ξένος φιλαρχίας και αλλότριος κενοδοξίας, μακράν υπερηφανίας, μη υπό κολακείας εμπαιζόμενος, μη υπό δώρων τυφλούμενος, μη υπό γαστρός νικώμενος, μη υπό οργής κρατούμενος, αλλά μακρόθυμος, επιεικής, υπέρ πάντα ταπεινόφρων, έγκριτος είναι και ανεκτικός, κηδεμονικός και φιλόψυχος'.

[Το Γεροντικόν. Εκδόσεις Αστήρ, 1981, σ. 43]

Δευτέρα 26 Μαρτίου 2012

Η φύση ως αντίπαλος


‘Η τεχνολογία έκανε τη φύση εχθρό μας και αντίπαλο. Πρώτον την αγρίεψε και αντιδρά πιο έντονα. Δεύτερον, δεν την αγαπάμε σαν μάνα μας, αλλά την προτιμάμε σαν υπηρέτη μας. Αντί να μαθαίνουμε από αυτήν, προσπαθούμε με το μαστίγιο να την αλλάξουμε. Αυτή όμως είναι πολύ γριά και ξεροκέφαλη. Δεν αλλάζει. Αντίθετα, θυμώνει και εκδικείται. Γι’ αυτό κι εμείς τη βλέπουμε σαν αντίπαλο. Δεν ξέρουμε τη συμπεριφορά της, αγνοούμε τα μυστικά της. Δεν τη σεβόμαστε, τη φοβόμαστε.      
     Φίλοι μας τώρα είναι η τεχνολογία, τα λιπάσματα, οι μηχανές, η βιασύνη και η ευκολία. Δεν αφήνουμε ούτε τον χρόνο να κάνει τη δουλειά του. Ζορίζουμε τα δένδρα να καρποφορήσουν, τα φαγητά να μαγειρευτούν, τα διακονήματά μας για να κάνουμε δήθεν προσευχή, την προσευχή μας γιατί είμαστε κουρασμένοι. Όλα βιαστικά. Όπου δεν μπαίνει το αλάτι του χρόνου και της υπομονής, δεν τρώγεται το φαγητό της ζωής.’

[Μητροπολίτου Μεσογαίας και Λαυρεωτικής Νικολάου.
Φωνή αύρας λεπτής. Εκδόσεις Εν πλω, Αθήνα, 2006, σ. 115-116]

Σάββατο 24 Μαρτίου 2012

Κι άλλα δανεικά

Ο Γ. Ρωμαίος παραθέτει σήμερα στο ΒΗΜΑ από το κείμενο του Πλουτάρχου (βλ. προηγούμενη ανάρτηση). Παραθέτω κι εγώ από εκεί όσα διάβασα:
»Γιατί καλοπιάνεις τον τραπεζίτη ή τον μεσάζοντα; Δανείσου από το δικό σου τραπέζι. Εχεις κύπελλα, ασημένια πιάτα, πιατέλες. Ας τα στερηθείς στη δύσκολη ώρα. Η όμορφη Αυλίδα ή η Τένεδος θα στολίσουν το τραπέζι σου με πήλινα σκεύη, που θα είναι καθαρότερα από τα αργυρά. Δεν έχουν τη βαριά και δυσάρεστη οσμή των τόκων, που, σαν τη σκουριά (εννοεί την οξείδωση των ασημικών), κατατρώνε μέρα με την ημέρα την πολυτέλειά σου. Ούτε θα σου θυμίζουν διαρκώς την πρώτη του μήνα και τη νέα Σελήνη, που, αν και ιερότερη απ' όλες τις ημέρες, οι δανειστές την κάνουν αποφράδα και μισητή.
»Σε τι ωφέλησε ο Σόλωνας τους Αθηναίους απαλλάσσοντάς τους από την υποθήκευση του σώματος και της ελευθερίας τους; Οι οφειλέτες είναι δούλοι όλων των δανειστών τους - ή μάλλον ούτε και δικοί τους, αυτό δεν θα ήταν και τόσο φοβερό. Είναι δούλοι δούλων αναιδών και βάρβαρων και βάναυσων, καθώς οι διάπυροι τιμωροί και δήμιοι, που, όπως λέει ο Πλάτωνας, περιμένουν τους ασεβείς στον Αδη. Μετατρέπουν την αγορά σε κολαστήριο για τους δύσμοιρους οφειλέτες, σαν όρνεα τους κατακρεουργούν και τους κατασπαράζουν… Οπως ο Δαρείος έστειλε τον Δάτι και τον Αρταφέρνη εναντίον της Αθήνας έχοντας στα χέρια αλυσίδες και δεσμά για όσους θα έπιαναν αιχμάλωτους, έτσι και αυτοί, κουβαλώντας μαζί τους σάκους γεμάτους συμφωνητικά και συμβόλαια, σαν δεσμά εναντίον της Ελλάδας, την οργώνουν από πόλη σε πόλη και σπέρνουν όχι ωφέλιμο καρπό, αλλά χρέη, που πολλά βάσανα φέρνουν και πολλούς τόκους, και που δύσκολα ξεριζώνονται, ενώ οι βλαστοί τους περικυκλώνουν τις πόλεις, τις εξασθενούν και τελικά τις πνίγουν.
»Θέλω να δείξω σ' όσους σπεύδουν απερίσπαστα να δανειστούν πόση ντροπή φέρνει αυτό και πόση στέρηση της ελευθερίας, καθώς και ότι ο δανεισμός είναι πράξη υπέρτατης αφροσύνης και μαλθακότητας. Εχεις; Μη δανείζεσαι, γιατί δεν σου λείπουν. Δεν έχεις; Μη δανείζεσαι, γιατί δεν θα ξεπληρώσεις το χρέος σου... Ενώ λοιπόν δεν μπορείς να τα βγάλεις πέρα με τη φτώχεια σου, φορτώνεις στον εαυτό σου και τον δανειστή, φορτίο δυσβάσταχτο και για άνθρωπο πλούσιο…
»Τους δανειστές τους δημιούργησε η τρυφή, όπως ακριβώς και τους χρυσοχόους, τους αργυροχόους, τους αρωματοποιούς και τους βαφείς υφασμάτων. Χρεωνόμαστε όχι για να πληρώσουμε το ψωμί και το κρασί, μα εξοχικές κατοικίες, δούλους, μουλάρια, ανάκλιντρα και τραπεζώματα, καθώς και για να χρηματοδοτούμε, χωρίς καμία συγκράτηση, θεάματα για τις πόλεις, επιδιδόμενοι σε στείρους και δυσάρεστους ανταγωνισμούς. Ανθρωπος όμως που μπλέκει μία φορά, μένει χρεώστης για πάντα και, σαν άλογο που του έχουν φορέσει χαλινάρι, δέχεται στη ράχη τον έναν αναβάτη μετά τον άλλον… τοκογλύφος ή μεσάζοντας, πρώτα Κορίνθιος, έπειτα Πατρινός, έπειτα Αθηναίος, μέχρι που ο οφειλέτης, σφυροκοπούμενος από παντού, να γίνει χίλια κομμάτια και να ξοφλήσει».

Τετάρτη 22 Φεβρουαρίου 2012

Δανεικά


«Ο Πλάτωνας στους Νόμους απαγορεύει να παίρνει κανείς νερό από τη γη των γειτόνων του, αν δεν έχει πρώτα αποτύχει να βρει νερό στον δικό του τόπο, έχοντας σκάψει μέχρι να συναντήσει τη λεγόμενη κεραμίτιδα, δηλαδή στρώμα αργίλου (η άργιλος είναι λιπαρή και συμπαγής, κατακρατεί το υγρό και δεν το αφήνει να τη διαπεράσει). Επιβάλλει, ωστόσο, να μοιράζονται το νερό των γειτόνων τους όσοι δεν μπορούν να έχουν δικό τους, καθώς ο νόμος οφείλει στη δυσπραγία να παρέχει βοήθεια. Δεν θα έπρεπε, λοιπόν, να υπάρχει και για τα χρήματα ένας νόμος, που να απαγορεύει στους ανθρώπους να δανείζονται από άλλους και να καταφεύγουν σε ξένες πηγές, αν πρώτα δεν εξετάσουν τη δική τους περιουσία και τις δικές τους δυνατότητες, και δεν ξεχωρίσουν και συγκεντρώσουν, σταγόνα σταγόνα, ό,τι τους είναι χρήσιμο και αναγκαίο; Στις μέρες μας η τρυφή, η μαλθακότητα και η πολυτέλεια έχουν κάνει τους ανθρώπους να μη χρησιμοποιούν αυτά που έχουν, μολονότι έχουν αρκετά. Δανείζονται, λοιπόν, έναντι υψηλών τόκων, ενώ τίποτα δεν τους αναγκάζει. Περίτρανη απόδειξη γι’ αυτό είναι ότι κανείς δεν δανείζει σε άνθρωπο που δεν έχει οικονομικούς πόρους. Δανείζουν σε εκείνους που επιθυμούν να αποκτήσουν ακόμη μεγαλύτερη άνεση. Και φέρουν μάρτυρες και παρέχουν εγγυήσεις για το ότι είναι άξιοι δανεισμού επειδή έχουν περιουσία, ενώ ακριβώς γι’ αυτόν τον λόγο θα έπρεπε να μη δανείζονται καθόλου».

Πλούταρχος. 'Περί του μη δειν δανείζεσθαι'. Εκδόσεις Νεφέλη. Αντιγραφή από ΕΔΩ.