Καταστροφές και μυθοπλασίες

Βλέπω σήμερα στο ημερολόγιο τη φράση ‘Ημέρα Μείωσης των Φυσικών Καταστροφών’. Μου φαίνεται λίγο περίεργη. Μπορούμε άραγε να μειώσουμε τις φυσικές καταστροφές; Επιθυμώντας να μάθω κάτι περισσότερο, ανοίγω την ιστοσελίδα του ΟΗΕ με τις αναγνωρισμένες ‘παγκόσμιες ημέρες’. Ο σωστός τίτλος είναι ‘International Day for Disaster Risk Reduction’, δηλ. Διεθνής Ημέρα Μείωσης του Κινδύνου από Καταστροφές. Με άλλα λόγια, πώς θα μειώσουμε τις συνέπειες των φυσικών καταστροφών (όχι τις ίδιες τις καταστροφές), κυρίως για τα παιδιά και για άλλους ευάλωτους πληθυσμούς που κινδυνεύουν περισσότερο από ακραία φαινόμενα. Αυτό ακούγεται πιο λογικό και προσγειωμένο.

     Ωστόσο το λογικό δεν είναι πάντα και για όλους αυτονόητο. Πριν δυο χιλιάδες χρόνια ο απόστολος Παύλος έγραφε στον Τιμόθεο: «ἔσται καιρὸς ὅτε… ἀπὸ μὲν τῆς ἀληθείας τὴν ἀκοὴν ἀποστρέψουσιν, ἐπὶ δὲ τοὺς μύθους ἐκτραπήσονται» [Β΄ Τιμ. 4:3-4]. Ο καιρός αυτός φαίνεται ότι είναι ο σημερινός, όπου πολύς κόσμος άκριτα αποδέχεται κάθε είδους παραμύθι και ψέμα… για ποιο λόγο; Μια απλή (και αθώα) εξήγηση θα ήταν ότι στην εποχή μας «ἐπλεόνασεν ἡ ἁμαρτία» και το ψέμα, και ο κόσμος όντως δυσκολεύεται σε πολλά θέματα να διακρίνει το σωστό. Από το σημείο αυτό όμως μέχρι το άλλο άκρο, να πλέκει κανείς φανταστικές θεωρίες συνωμοσίας και να ισχυρίζεται ότι καταστροφικές καταιγίδες τύπου Milton είναι δημιουργήματα των μετεωρολόγων και να ζητάει να τους σκοτώσουν και να καταστρέψουν τα μετεωρολογικά ραντάρ, υπάρχει τεράστια απόσταση. Και όμως αυτό συμβαίνει αυτές τις μέρες στις ΗΠΑ, όπου η παραπληροφόρηση έχει πάρει επιδημικές διαστάσεις και έχει γίνει μέρος του προεκλογικού πολιτικού παιχνιδιού, με πρωτοστάτες τους οπαδούς του υποψηφίου προέδρου Τραμπ, όπως διαβάζουμε στη Guardian (και ΕΔΩ). Το φαινόμενο αυτό βέβαια δεν μας είναι άγνωστο και από άλλες καταστάσεις, όπου δυστυχώς παρασύρθηκαν και άνθρωποι της εκκλησίας που μιλούν ακόμη για ‘ψευτοπανδημίες’.

     Για να επανέλθουμε στις φυσικές καταστροφές, ο σύγχρονος άνθρωπος συνήθισε να έχει στον έλεγχό του πολλά από τα καθημερινά πράγματα, και έφτασε έτσι να πιστεύει ότι όλα μπορούν να ελέγχονται. Αυτή η ψευδαίσθηση και αυταπάτη, σε συνδυασμό με την ψυχολογική ανάγκη να θεωρεί κάποιους (εκτός από τον εαυτό του βέβαια) υπεύθυνους για όσα δεν μπορεί να ελέγξει, είναι αποτέλεσμα ενός άκρατου εγωισμού, που δεν μπορεί να δεχθεί ότι υπάρχουν φαινόμενα και καταστάσεις έξω και πάνω από τις ανθρώπινες δυνάμεις. Με άλλα λόγια, όταν αρνείται κανείς να πιστέψει στον Θεό, μπορεί να εφευρίσκει οποιαδήποτε θεωρία, ακόμη και την πιο χονδροειδή και ανόητη, και να την κάνει ευαγγέλιό του. Ακόμη κι αν κραδαίνει τη Βίβλο.

Ανταπόδοση

 

«Ό,τι και να προσφέρει ο άνθρωπος στον Κύριο, είναι όλα δικά Του. Τα μόνα προσωπικά, απόλυτα δικά του, που τα χειρίζεται με προσωπική του ευθύνη, ένεκα της ελευθερίας, του αυτεξουσίου που του χάρισε ο Δημιουργό του, είναι η αμαρτία και η μετάνοια. Αν συναισθανθεί ο άνθρωπος τι οφείλει στον Χριστό, τότε μετανοεί, εξομολογείται, παύει να αμαρτάνει, πιστεύει απόλυτα ότι ‘τοῦτο αὐτό ἐστι τὸ ἄχραντον Σῶμα καὶ τοῦτο αὐτό ἐστι τὸ τίμιον Αἷμα’ του Χριστού. Προσέρχεται ‘μετὰ φόβου Θεοῦ, πίστεως καὶ ἀγάπης’ και ανταποδίδει στον Κύριο, τον Δημιουργό και Σωτήρα του, την ευγνωμοσύνη του και την πίστη σ’ αυτόν».

[π. Συμεών Κραγιόπουλος]

Βιωματική πλάνη

«Όποιος παραμορφώσει τον εαυτό του με τα κοσμικά πράγματα, ακόμη και με τα χειρότερα, έχει ελπίδα ν’ αλλάξει, να έλθει σε μετάνοια, να έλθει σε συναίσθηση, όπως και ο άσωτος, και να σωθεί. Όποιος όμως ως χριστιανός παραμορφωθεί – τάχα αυτό που σκέπτεται αυτός, τάχα αυτό που κάνει αυτός, τάχα αυτό που φρονεί αυτός είναι το σωστό και παραμορφώσει τον εαυτό του – δεν αλλάζει. Δεν μπορώ να πω ότι είναι αδύνατον, αλλά πολύ δύσκολα. Σε τελευταία ανάλυση, γιατί τα παίρνουν έτσι οι άνθρωποι; Διότι έχουν μέσα τους καταστάσεις αμαρτωλές, υπερηφάνειες και τα λοιπά, δεν θέλουν να αλλάξουν και άμα τα πάρουν έτσι τα πράγματα βολεύονται. Αυτό τελικά σημαίνει ότι νομιμοποιούν την υπερηφάνειά τους, την καλή ιδέα που έχουν για τον εαυτό τους, νομιμοποιούν την όλη αμαρτωλή κατάσταση που έχουν μέσα τους, την όλη αρνητική στάση τους ενώπιον του Θεού και την όλη ανταρσία τους. Τα νομιμοποιούν αυτά. Τα νομιμοποιούν με χριστιανικά πράγματα, με το χριστιανικό πνεύμα, με τη Χάρι, ας πούμε έτσι, οπότε ο άνθρωπος ύστερα δεν γιατρεύεται. […] Κάθε μέρα το βλέπουμε αυτό. Ευκολότερα μπορείς να πείσεις έναν κοσμικό άνθρωπο, που ξέρει ότι αυτό που κάνει δεν είναι καλό – βέβαια στην αρχή κι εκείνος αντιδρά, όμως δεν θα δυσκολευθεί τελικά να πει «Ναι, πάτερ, δεν είναι καλό· αλλά τι να κάνω; Να, δεν μπορώ να κάνω αλλιώς» -- ευκολότερα, επαναλαμβάνω, θα πείσεις έναν τέτοιον, παρά έναν χριστιανό ο οποίος ζει μέσα στην πλάνη. Όχι πλάνη δογματική, αλλά βιωματική πλάνη. Ζει μέσα σε μια πλάνη: δηλαδή έτσι που του το λέει ο εγωισμός του, έτσι που του το λέει η δική του γνώμη, έτσι όπως του το λέει η δική του αυτοδικαίωση. Πολύ δύσκολο να το πείσεις αυτόν να καταλάβει ότι πέφτει έξω, ότι χάνεται έτσι όπως πορεύεται, ότι εγκληματεί απέναντι στον εαυτό του, ότι κάνει πολλή ζημιά».

[π. Συμεών Κραγιοπούλου. Συνάξεις Τριωδίου Α΄. Κάνοντας αρχή. Πανόραμα 1999, σελ. 158-159]